Öksürürken idrar kaçırma, tıp dilinde "stres inkontinansı" olarak bilinir ve özellikle kadınlarda yaygın bir sorundur. Bu durum, karın içi basıncının artmasıyla mesane üzerindeki baskının artması sonucu meydana gelir.
Sıklıkla doğum yapmış kadınlarda, menopoz sonrası dönemde veya vücut ağırlığı fazla olan bireylerde görülür.
Çözüm yolları arasında ilk adım, sorunun altında yatan sebebi anlamaktır. Örneğin, bu durum bazen zayıf pelvik taban kaslarından kaynaklanabilir. Bu durumda, pelvik taban egzersizleri büyük önem taşır.
Ayrıca, yaşam tarzı değişiklikleri, kilo kontrolü ve belirli durumlarda ilaç tedavisi veya cerrahi müdahaleler de önerilebilir.
Sigara içiminin bırakılması ve düzenli egzersiz yapılması, bu sorunun yönetilmesinde etkili olabilir.
Her durumda, öksürük esnasında idrar kaçırma sorunu yaşayan bireylerin bir sağlık profesyoneline danışmaları önemlidir. Uzman bir doktorun önerileri ve tedavi planı, bu konfor bozucu durumun üstesinden gelmede kilit rol oynar.
Neden Öksürürken İdrar Kaçırılır?
Öksürürken idrar kaçırma, özellikle kadınlarda yaygın olarak görülen bir durumdur ve tıp dilinde "stres idrar inkontinansı" olarak adlandırılır. Bu durum, karın içindeki basıncın artması sonucu mesanenin üzerindeki baskının artmasıyla ortaya çıkar. Öksürük, hapşırık, gülmek veya ağır bir şey kaldırmak gibi eylemler karın içi basıncını geçici olarak artırabilir ve zayıflamış pelvik taban kasları veya mesane sfinkteri bu artan basınca karşı koyamazsa, idrar kaçırma meydana gelebilir.
İdrar kaçırmanın başlıca nedenleri şunlardır:
Pelvik Taban Kaslarının Zayıflaması: Doğum yapmak, menopoz ve yaşlanma gibi faktörler pelvik taban kaslarının zayıflamasına neden olabilir.
Mesane Sfinkterinin Zayıflaması: Mesane sfinkteri, idrarın tutulmasını sağlayan kaslardır. Bu kaslar zayıfladığında, öksürme gibi karın içi basıncı artıran durumlar sırasında idrar sızıntısına yol açabilir.
Obezite: Aşırı kilo da karın içi basıncı artırarak inkontinansa neden olabilir.
Diğer Sağlık Koşulları: Mesane veya üretra ile ilgili diğer sağlık sorunları da stres inkontinansına yol açabilir.
Bu durumun tedavisi genellikle pelvik taban egzersizleri, yaşam tarzı değişiklikleri ve bazı durumlarda cerrahi müdahaleyi içerebilir. Eğer bu durum yaşam kalitesini etkiliyorsa, bir sağlık profesyoneli ile görüşmek önemlidir.
Bu Durum Kimlerde Daha Yaygındır?
Öksürürken idrar kaçırma, yani stres idrar inkontinansı, bazı gruplarda daha yaygındır. Bu durumun daha sık görüldüğü kişiler şunları içerir:
Kadınlar: Kadınlar, erkeklere göre bu durumu daha sık yaşarlar. Bunun nedeni, kadınların pelvik taban yapılarının ve doğum yapma sürecinin, pelvik taban kasları ve mesane sfinkteri üzerindeki etkileridir.
Doğum Yapmış Kadınlar: Vajinal doğum yapan kadınlarda, doğum sırasında pelvik taban kaslarının zedelenmesi nedeniyle idrar kaçırma daha yaygındır.
Yaşlılar: Yaş ilerledikçe, kaslar doğal olarak zayıflar ve bu da idrar kaçırma riskini artırır.
Menopoz Sonrası Kadınlar: Menopoz, hormonal değişiklikler nedeniyle pelvik taban kasları ve dokuların zayıflamasına yol açabilir.
Obezite veya Aşırı Kilolu Olanlar: Aşırı kilo, karın içi basıncını artırarak pelvik taban üzerindeki stresi artırır.
Kronik Öksüren veya Ağır Şeyler Kaldıran Kişiler: Kronik öksürük (örneğin, sigara içenlerde veya astım hastalarında görülebilir) veya düzenli olarak ağır nesneleri kaldıran kişiler, artan karın içi basınç nedeniyle bu durumu yaşama eğilimindedir.
Pelvik Cerrahi Geçirmiş Olanlar: Bazı pelvik cerrahiler, idrar kaçırma riskini artırabilir.
Bu faktörlerin her biri, pelvik taban kaslarının ve/veya mesane sfinkterinin zayıflamasına katkıda bulunarak stres inkontinansına yol açabilir. Bu durumun yaşanması halinde bir sağlık profesyoneline başvurmak önemlidir, çünkü uygun tedavi seçenekleri mevcuttur.
Öksürürken İdrar Kaçırmayı Önlemek İçin Ne Yapılabilir?
Öksürürken idrar kaçırmayı önlemek için çeşitli yöntemler ve yaşam tarzı değişiklikleri uygulanabilir. Bu stratejilerin amacı, pelvik taban kaslarını güçlendirmek ve karın içi basıncını yönetmektir. İşte bazı öneriler:
Pelvik Taban Egzersizleri (Kegel Egzersizleri): Bu egzersizler, pelvik taban kaslarını güçlendirmeye yardımcı olur. Düzenli olarak yapılması, idrar kaçırmayı azaltabilir veya önleyebilir.
Kilo Kontrolü: Fazla kilo, karın içi basıncını artırarak idrar kaçırma riskini artırabilir. Sağlıklı bir diyet ve düzenli egzersiz yaparak kilo kontrolü sağlamak faydalı olabilir.
Öksürük ve Kronik Solunum Yolu Hastalıklarının Tedavisi: Kronik öksürük veya solunum yolu hastalıkları varsa, bu durumların tedavisi idrar kaçırmayı azaltabilir.
Sigara Bırakma: Sigara içmek, kronik öksürüğe ve solunum yolu sorunlarına yol açabilir. Sigarayı bırakmak, öksürüğü azaltabilir ve böylece idrar kaçırma riskini düşürebilir.
Sıvı Alımını Düzenleme: Aşırı sıvı alımı mesaneyi aşırı doldurabilir ve idrar kaçırmayı tetikleyebilir. Ancak çok az sıvı almak da idrar yolu enfeksiyonlarına neden olabilir. Dengeli bir sıvı alımı önemlidir.
Tuvalet Rutinlerini Düzenleme: Düzenli aralıklarla tuvalete gitmek, mesanenin aşırı dolmasını önleyebilir.
Kafein ve Alkol Tüketimini Azaltma: Bu maddeler diüretik etki yaparak idrar üretimini artırır ve mesaneyi tahriş edebilir. Azaltılmaları yararlı olabilir.
Doğru Pozisyonda Oturma ve Kalkma: Doğru duruş, karın içi basıncını azaltmaya yardımcı olabilir.
Eğer Gerekiyorsa, Doktora Danışma: Ciddi veya sürekli idrar kaçırma sorunları için bir sağlık profesyoneline danışmak önemlidir. İhtiyaç duyulursa ilaç tedavisi veya cerrahi seçenekler önerilebilir.
Bu önerilerin etkinliği kişiden kişiye değişebilir. Bu nedenle, belirli bir durum için en iyi yaklaşımı belirlemek üzere bir sağlık uzmanıyla konuşmak her zaman en iyisidir.
Kegel Egzersizleri Nasıl Yapılır?
Kegel egzersizleri, pelvik taban kaslarını güçlendirmek için yapılan basit ama etkili egzersizlerdir. Doğru yapılırsa, idrar kaçırma gibi pelvik taban zayıflığına bağlı sorunların önlenmesine yardımcı olabilirler. İşte Kegel egzersizlerini yapmanın adımları:
Doğru Kasları Bulma: Kegel egzersizlerini yaparken, pelvik taban kaslarını doğru şekilde tanımlamak önemlidir. Bu kaslar, idrar yaparken akışı durdurma hissi veren kaslardır. İdrar yaparken akışı birkaç saniyeliğine durdurarak bu kasları tanımlayabilirsiniz. Ancak bu, sadece kasları tanımak için yapılmalıdır; sürekli olarak idrar akışını durdurmak sağlıklı bir uygulama değildir.
Rahat Bir Pozisyon Almak: Yapacağınız egzersizler için rahat bir pozisyon alın. Oturarak, ayakta durarak veya yatarak Kegel egzersizleri yapabilirsiniz.
Kasları Sıkma: Pelvik taban kaslarını sıkın, sanki idrarınızı tutuyormuşsunuz gibi. Bu sıkma hareketini yaparken karın, uyluk veya kalça kaslarınızı sıkmamaya özen gösterin.
Sıkma Süresi: Kasları yaklaşık 3-5 saniye boyunca sıkılı tutun.
Rahatlatma: Kasları yavaşça gevşetin ve tamamen rahatlayana kadar bekleyin.
Tekrarlar: Bu sıkma ve gevşetme işlemini, günde birkaç kez, her seferinde 10 ila 15 tekrar yapacak şekilde uygulayın.
Nefes Almak: Egzersizleri yaparken düzenli nefes alıp vermeye devam edin. Kasları sıkarken nefesinizi tutmamaya özen gösterin.
Düzenli Egzersiz: Kegel egzersizlerinin etkili olabilmesi için düzenli olarak yapılması önemlidir. Günde en az üç kez bu egzersizleri yapmayı hedefleyin.
Sabırlı Olmak: Pelvik taban kaslarının güçlenmesi zaman alır. Egzersizlere düzenli olarak devam ederek zaman içinde gelişme gözlemleyebilirsiniz.
Eğer Kegel egzersizlerinin doğru yapıldığından emin değilseniz veya bu egzersizlerin size uygun olup olmadığını merak ediyorsanız, bir sağlık profesyoneline danışın. Bazı durumlarda, pelvik taban terapisti gibi uzmanlar, bu egzersizleri doğru yapmanız için rehberlik edebilir.
Cerrahi Müdahale Ne Zaman Gerekir?
Cerrahi müdahale, idrar kaçırma (inkontinans) tedavisinde genellikle diğer yöntemlerin (yaşam tarzı değişiklikleri, fizik tedavi, ilaç tedavisi) etkili olmadığı durumlarda veya durumun ciddiyetine bağlı olarak önerilir. Cerrahiye başvurulması gerektiğine karar verilirken dikkate alınması gereken bazı faktörler şunlardır:
Durumun Şiddeti: Hafif idrar kaçırma genellikle cerrahi olmayan tedavilerle yönetilebilirken, şiddetli idrar kaçırma durumlarında cerrahi bir seçenek olabilir.
Yaşam Kalitesi Üzerindeki Etki: İdrar kaçırmanın kişinin günlük yaşamını ve yaşam kalitesini önemli ölçüde etkilemesi, cerrahi müdahaleyi gerekli kılabilir.
Diğer Tedavilere Yanıt: Eğer kişi fizik tedavi, ilaç tedavisi veya yaşam tarzı değişiklikleri gibi konservatif tedavilere yeterince yanıt vermiyorsa, cerrahi bir seçenek olarak değerlendirilebilir.
Kişinin Genel Sağlık Durumu: Cerrahi her zaman belirli riskler taşır. Hastanın genel sağlık durumu ve cerrahiye uygunluğu, bu kararı vermede önemli bir faktördür.
Kişisel Tercihler ve Beklentiler: Hastanın tercihleri ve tedavi hedefleri, cerrahi kararında önemli bir rol oynar.
Medikal Durumlar: Bazı medikal durumlar, örneğin pelvik organ sarkması gibi, cerrahi müdahaleyi daha zorunlu hale getirebilir.
Cerrahi yöntemler, sling prosedürleri, mesane boynu süspansiyonu, yapay sfinkter implantasyonu gibi çeşitli seçenekleri içerebilir. Bu yöntemlerin her birinin avantajları, riskleri ve potansiyel yan etkileri vardır.
Cerrahiye karar vermeden önce, bir ürolog, kadın doğum uzmanı veya pelvik taban uzmanı gibi bir sağlık profesyoneli ile detaylı bir değerlendirme yapmak önemlidir. Tedavi seçeneklerinin tüm yönleri, olası sonuçlar ve riskler hastayla ayrıntılı bir şekilde tartışılmalıdır.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalıdır?
İdrar kaçırma (inkontinans) yaşayan bir kişi, aşağıdaki durumlarda bir doktora başvurmalıdır:
İdrar Kaçırmanın Günlük Yaşamı Etkilemesi: Eğer idrar kaçırma, günlük aktiviteleri, işi veya sosyal yaşamı etkiliyorsa.
Durumun Zamanla Kötüleşmesi: İdrar kaçırmanın sıklığında veya şiddetinde artış olması.
İdrar Yolu Enfeksiyonlarının Görülmesi: Sık idrar yolu enfeksiyonları, altta yatan bir sorunun göstergesi olabilir.
Ağrı veya Rahatsızlık Hissi: İdrar yaparken ağrı, yanma veya diğer rahatsızlık hissi.
Kanlı veya Bulanık İdrar: Kanlı veya bulanık idrar, ciddi bir sağlık sorununun işareti olabilir.
Ani İdrar Kaçırma: Eğer daha önce böyle bir problem yaşanmadıysa ve birdenbire başladıysa.
Gece İdrara Çıkma: Eğer geceleyin sık idrara çıkma (noktüri) başladıysa veya kötüleşiyorsa.
Lifli veya Zayıf İdrar Akışı: İdrar akışında değişiklikler, altta yatan başka bir sağlık sorunun belirtisi olabilir.
Pelvik Ağrı veya Basınç Hissi: Pelvik bölgede ağrı veya basınç hissi.
İdrar Kaçırmanın Diğer Semptomlarla Birlikte Olması: Mesela bacaklarda şişlik veya ağrı gibi.
İdrar kaçırma, özellikle ileri yaşlarda yaygın olmakla birlikte, normal bir yaşlanma sürecinin parçası değildir ve genellikle altta yatan tedavi edilebilir bir nedeni vardır. Bu nedenle, bu belirtilerden herhangi biriyle karşılaşıldığında, bir sağlık profesyoneliyle görüşmek önemlidir. Doktor, durumunuzu değerlendirecek ve uygun tedavi seçeneklerini önerecektir.
Sıkça Sorulan Sorular
Öksürürken İdrar Kaçırma Nedir?
Öksürürken idrar kaçırma, karın içi basıncın artması (örneğin öksürme, hapşırma, gülmek gibi) sonucunda idrarın istemsiz olarak sızdırılmasıdır. Bu, pelvik taban kaslarının zayıflamasından kaynaklanan bir tür stres inkontinansıdır.
Neden Öksürürken İdrar Kaçırılır?
İdrar kaçırma, pelvik taban kaslarının ve üretranın (idrar yolunun) destekleyici dokularının zayıflaması sonucunda meydana gelir. Bu zayıflık doğum, menopoz, aşırı kilo ve yaşlanma gibi faktörlerle ilişkilendirilebilir.
Bu Durum Kimlerde Daha Yaygındır?
Öksürürken idrar kaçırma özellikle doğum yapmış kadınlarda, menopoz sonrası kadınlarda ve yaşlılarda daha yaygındır. Erkeklerde de prostat ameliyatı sonrası görülebilir.
Öksürürken İdrar Kaçırmayı Önlemek İçin Ne Yapılabilir?
Pelvik taban egzersizleri, bu durumu önlemek veya semptomları hafifletmek için etkili bir yöntemdir. Kegel egzersizleri olarak da bilinen bu egzersizler, pelvik taban kaslarını güçlendirir.
Kegel Egzersizleri Nasıl Yapılır?
Kegel egzersizleri, idrarı tutmaya yardımcı olan kasları sıkıp gevşetmeyi içerir. Bu egzersizler günde birkaç kez, birkaç saniye boyunca kasların sıkılıp gevşetilmesi şeklinde yapılır.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri İdrar Kaçırmayı Nasıl Etkiler?
Kilo vermek, düzenli egzersiz yapmak, sigara içmemek ve aşırı kafein tüketiminden kaçınmak, idrar kaçırma semptomlarını hafifletebilir.
Medikal Tedaviler Nelerdir?
Medikal tedaviler, reçeteli ilaçlar ve bazı durumlarda cerrahi müdahaleleri içerebilir. İlaçlar, üretranın kas tonusunu artırabilir veya mesaneyi rahatlatabilir.
Cerrahi Müdahale Ne Zaman Gerekir?
Cerrahi müdahale, genellikle diğer tedavilere yanıt vermeyen şiddetli vakalarda düşünülür. Sling prosedürleri ve mesane boynu süspansiyonu gibi çeşitli cerrahi seçenekler bulunmaktadır.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalıdır?
İdrar kaçırma, yaşam kalitesini etkiliyorsa veya durum kötüleşiyorsa bir sağlık uzmanına danışılmalıdır. Erken müdahale, daha etkili tedavi sonuçları sağlayabilir.
