Ertesi gün hapı, korunmasız cinsel ilişkiden veya kontraseptif başarısızlıktan sonraki 72 saat içinde alındığında hamileliği önleyen bir tür acil durum ilacıdır. Bu nedenle de ertesi gün hapının dış gebeliklere neden olduğuna dair bir kanıt yoktur. Ertesi gün hapı, yumurtlamayı döllenmeyi veya döllenmiş bir yumurtanın rahimde implantasyonunu önleyerek çalışır.
Ancak, ertesi gün hapı alınmasına rağmen bir kadın hamile kalırsa, yine de dış gebelik riski altında olur. Çünkü, nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte ertesi gün hapı ve diğer doğum kontrol yöntemleri uygulanırken gebe kalınırsa bu dış gebelik olabilir. Dış gebelik, döllenmiş bir yumurtanın rahmin dışına, genellikle fallop tüpüne yerleşmesi ile oluşur. Dış gebelik belirtileri arasında vajinal kanama, karın ağrısı, omuz ağrısı, baş dönmesi ve bayılma yer alır.
Ertesi gün hapının, normal bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmaması gerekir. Bunun yanında ertesi gün hapının cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı koruma sağlamadığını unutmamak önemlidir. Cinsel olarak aktifseniz ve hamileliği önlemek istiyorsanız, prezervatif, doğum kontrol hapı veya RİA gibi güvenilir bir doğum kontrol yöntemi kullanmanız önemlidir.
Ertesi Gün Hapı Nedir? Ne İçin Kullanılır?
Ertesi gün hapı, korunmasız cinsel ilişkiden sonra veya gebeliği önlemek için kontraseptif başarısızlıktan sonra kullanılabilen bir doğum kontrol hapı türüdür. Normal doğum kontrol haplarında bulunan aynı hormonların daha yüksek dozlarını içerir ve yumurtlamayı (yumurtalıktan bir yumurtanın salınması), döllenmeyi (sperm yumurtayı döllediğinde) veya implantasyonu (döllenmiş bir yumurtanın rahme yapışmasını) önleyerek çalışır.
Ertesi gün hapı, normal bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmak üzere tasarlanmamıştır. Bunun yanında cinsel yolla bulaşan enfeksiyonları önlemede etkili değildir. Kontraseptif başarısızlık veya korunmasız cinsel ilişki durumunda yedek doğum kontrol yöntemi olarak kullanılması amaçlanmıştır.
İki tür acil kontrasepsiyon mevcuttur: sadece progestin içeren hap ve bakır rahim içi araç (RİA). "Ertesi gün hapı" olarak da bilinen sadece progestin hapı, tek doz veya 12 saat arayla iki doz halinde alınır ve korunmasız cinsel ilişkiden sonra 72 saat içinde (veya bazı markalar için 120 saate kadar) alınmalıdır. Bakır RİA, korunmasız cinsel ilişkiden beş gün sonraya kadar takılabilir ve uzun süreli doğum kontrolü olarak da kullanılabilir.
Ertesi Gün Hapı Dış Gebeliğe Yol Açar Mı?
Ertesi gün hapının dış gebeliğe neden olduğuna dair bir kanıt yoktur. Acil kontrasepsiyon olarak da bilinen ertesi gün hapı, yumurtlamayı önleyerek veya geciktirerek çalışan ve böylece gebelik şansını azaltan levonorgestrel veya ulipristal asetat içerir. Bu haplar, zaten rahme implante olmuş döllenmiş bir yumurtaya müdahale etmez.
Dış gebelik, döllenmiş bir yumurta rahmin dışına, genellikle fallop tüplerine yerleştiğinde ortaya çıkar. Pelvik inflamatuar hastalık, endometriozis ve üreme sisteminde geçirilmiş cerrahi operasyonlar gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanır. Bu nedenle ertesi gün hapı kullanmak dış gebelik riskini artırmaz. Bununla birlikte, bir kadın acil kontrasepsiyon aldıktan sonra karın ağrısı veya olağandışı vajinal kanama yaşarsa, bu semptomlar dış gebeliği gösterebileceğinden derhal tıbbi yardım almalıdır.
Dış Gebelik Neden Olur?
Dış gebelik, döllenmiş bir yumurta implante olduğunda ve genellikle fallop tüpünde uterus dışında büyümeye başladığında ortaya çıkar. Dış gebelik aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli faktörler nedeniyle yaşanabilir.
Hasarlı fallop tüpleri: Bu, dış gebeliğin en yaygın nedenidir. Fallop tüpü enfeksiyon veya ameliyat nedeniyle hasar görürse, kısmen veya tamamen tıkanarak döllenmiş yumurtanın rahme geçmesini zorlaştırabilir. Sonuç olarak, yumurta fallop tüpünde yerleşebilir ve büyümeye başlayabilir.
Hormonal dengesizlikler: Endometriozis veya polikistik over sendromu (PKOS) gibi durumlarda ortaya çıkanlar gibi hormonal dengesizlikler, fallop tüplerinin normal işleyişini etkileyebilir ve dış gebelik riskini artırabilir.
Önceki ameliyat veya enfeksiyon: Pelvik bölgede ameliyat veya önceki bir pelvik enfeksiyon, fallop tüplerinin tıkanmasına veya hasar görmesine neden olarak dış gebelik riskini artıran skar dokusu oluşumuna yol açabilir.
Doğum kontrol yöntemleri: Bakır rahim içi araç (RİA) gibi belirli doğum kontrol türleri, gebeliği önleyemezlerse dış gebelik riskini artırabilir.
Sigara içmek: Sigara içmek fallop tüplerine zarar verebilir ve dış gebelik riskini artırabilir.
Yardımcı üreme teknolojileri: Tüp bebek (IVF) gibi yardımcı üreme teknolojilerinden geçen kadınlar, doğurganlık ilaçlarının kullanımı ve embriyoların rahme transferi nedeniyle biraz daha yüksek dış gebelik riski altındadır.
Bazı durumlarda dış gebeliğin nedeninin bilinmediğini not etmek önemlidir. Bununla birlikte, dış gebelik için herhangi bir risk faktörünüz varsa veya vajinal kanama, karın ağrısı veya omuz ağrısı gibi belirtiler yaşarsanız, hemen tıbbi yardım almanız gerekir.
Dış Gebelik Nasıl Anlaşılır?
Dış gebelik, birden fazla test yöntemi kullanılarak tespit edilir. Bunlar; pelvik muayene, ultrasonografi, kan testleri, laparoskopi ve uzman doktorun uyguladığı fiziki muayenedir. Dış gebeliği tespit etmek için evde yapılan testler yanıltıcı olabilir. Bu nedenle uzman doktorlar üreme organında hassasiyeti ve ağrı belirtilerini aramak için pelvik muayene yapabilir.
Ultrason ise dış gebeliği teşhis etmek için kullanılan yaygın bir görüntüleme tekniğidir. Özellikle pelvik ultrason, hamileliğin yerini belirlemeye ve rahmin içinde mi yoksa dışında mı geliştiğini anlamaya en çok yardımcı olacak test yöntemidir.
Bunun yanında hamilelik sırasında üretilen hormon olan insan koryonik gonadotropin (hCG) seviyesini ölçen bir kan testi de yapılabilir. Dış gebelikte hCG düzeyi gebelik aşaması için beklenenden düşük olur. Dış gebeliği tespit etmenin zor olduğu bir durumlarda ise, karındaki küçük bir kesiden sokulan kameranın kullanıldığı cerrahi bir prosedür olan laparoskopi yapılır. Laparoskopi, üreme organlarının bir görünümünü sağlayarak dış gebeliğin yerini belirlemeye yardımcı olur.
Pelvik ağrı, vajinal kanama veya omuz ağrısı, dış gebelikten sonra ilk adet gecikmesi gibi herhangi bir dış gebelik belirtisi yaşarsanız hemen tıbbi yardım almanız önemlidir. Erken tanı ve dış gebelik tedavisi komplikasyonları önlemeye ve doğurganlığı korumaya yardımcı olabilir.
