Dış gebelik bir diğer adıyla ektopik gebelik olarak da bilinen ve hamileliklerin %1’inde oluşabilen bir durumdur. Dış gebelik bebeğin rahim dışında genellikle fallop tüplerinde yapıştığı ve orda büyümeye çalıştığı rahatsızlıktır. Dış gebelik kadınlar arasında genellikle normal gebelikle karıştırılır. Bunun nedeni ise belirtilerinin normal gebelik gibi olmasıdır.
Dünyada yapılan istatiksel verilere göre dış gebelik her geçen gün artmaktadır. Özellikle ABD’de her kırk gebelikten birinin dış gebelik olduğu araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır. Ama her ne kadar dünyada dış gebelik belirtileri armış olsa da teşhis ve tedavi imkanlarının gelişmiş olması dış gebeliğin hayati riskini önlemektedir.
Bu bağlamda, A’dan Z’ye dış gebeliği incelemek için makalemizi kaleme aldık. Dış gebelik, dış gebelik nedenleri, dış gebelik belirtisi ve dış gebelik tedavisi hakkındaki sorularınızı makalemizi okuyarak giderebilirsiniz.
Dış Gebelik Nedir?
Dış gebelik, döllenmiş bir yumurtanın rahmin dışında, genellikle fallop tüplerinden birinde, ancak bazen yumurtalıkta, servikste veya karında implante olduğu ve büyüdüğü tıbbi bir durumdur. Tıbbi olarak ektopik gebelik olarak da bilinir.
Döllenmiş yumurta rahim dışında, fallop tüplerinde ya da servikste normal şekilde gelişemez ve büyüyen embriyo, fallop tüpünün yırtılmasına veya kanamasına neden olur. Bu durum ciddi kanama, enfeksiyon ve nadir durumlarda ölüm gibi hayatı tehdit eden komplikasyonlara yol açar.
Ektopik gebelikler, tüm gebeliklerin yaklaşık %1-2'sinde görülür ve ciddi komplikasyonları önlemek için acil tıbbi müdahale gerektirir. Dış gebelik belirtileri karın ağrısı, vajinal kanama, omuz ağrısı ve baygınlık veya baş dönmesini içerir. Teşhis spesifik olarak ultrason ve kan testleri ile yapılır ve tedavi seçenekleri arasında ilaç tedavisi, ameliyat veya her ikisinin bir kombinasyonu yer alır.
Dış Gebelik Neden Olur?
Çoğu durumda, dış gebeliğin kesin nedeni bilinmemektedir. Bununla birlikte, dış gebelik riskini artırabilecek bazı faktörler vardır.
Üreme sisteminde önceki ameliyat veya enfeksiyon: Daha önceki bir ameliyat veya pelvik enfeksiyon gibi fallop tüplerinde meydana gelen herhangi bir hasar veya yara izi, dış gebelik riskini artırabilir.
Önceki dış gebelik: Geçmişte bir dış gebelik geçirmiş olan kadınların başka bir dış gebelik geçirme riski daha yüksektir.
Doğum kontrol yöntemleri: Rahim içi araçlar (RİA) ve tüp ligasyonu gibi bazı doğum kontrol yöntemleri dış gebelik riskini artırabilir.
Doğurganlık tedavileri: İn vitro fertilizasyon (IVF) gibi doğurganlık tedavileri gören kadınlar daha yüksek dış gebelik riski altındadır.
Sigara içmek: Sigara içmek fallop tüplerine zarar verebilir ve dış gebelik riskini artırabilir.
Yaş: 35 yaş üstü kadınlarda dış gebelik riski daha yüksektir.
Genetik faktörler: Bir kadını dış gebeliğe karşı daha duyarlı hale getiren bazı genetik faktörler olabilir. Bilinen hiçbir risk faktörü olmayan kadınlarda ektopik gebeliğin meydana gelebileceğini ve bu risk faktörlerinden bir veya daha fazlasına sahip olmanın, bir kadının mutlaka bir dış gebelik geliştireceği anlamına gelmediğini unutmamak önemlidir.
Dış Gebelik Belirtileri Nelerdir? Nasıl Anlaşılır?
Dış gebelik belirtileri kişiden kişiye değişir. Ancak genellikle dış gebelik belirtileri aşağıdaki gibi seyredebilir:
Karın ağrısı: Dış gebeliğin en sık görülen semptomu, alt karın bölgesinin bir tarafında şiddetli ağrıdır.
Vajinal kanama: Vajinal kanama, hafif lekelenmeden ağır kanamaya kadar değişir.
Omuz ağrısı: Kanın diyaframın altında birikmesine ve omuza giden sinirleri tahriş etmesine neden olabilecek iç kanama varsa oluşabilen bir ağrıdır.
Mide bulantısı ve kusma: Dış gebelik vücutta hormonal değişikliklere neden oluyorsa bu belirtiler ortaya çıkar.
Baş dönmesi veya bayılma: İç kanama nedeniyle önemli miktarda kan kaybı olması durumunda meydana gelir.
Rektal basınç: Rektal basınç, anüs ve rektum bölgesindeki basıncı ifade eder. Bu basınç, rektumun içindeki dışkıyı ve gazı kontrol etmek için gereklidir. Normalde, rektal basınç dışkılama sırasında artar ve sonra tekrar normale döner. Bu doğrultuda dış gebelik rektuma baskı yapıyorsa rektal basınç oluşur.
Dış Gebelik Kaçıncı Haftada Belli Olur?
Dış gebelik, bireysel vakaya bağlı olarak farklı haftalarda teşhis edilir. Genel olarak dış gebelik genellikle gebeliğin 4 ila 10. haftaları arasında saptanır. Ancak tanının ne zaman konulacağı kadınların yaşadığı belirtilere, kullanılan tespit yöntemlerine, dış gebelikte kan değerleri ve diğer faktörlere göre değişebilmektedir. Bir kadın şiddetli karın ağrısı veya vajinal kanama gibi dış gebelik belirtileri yaşarsa, derhal tıbbi yardım almalıdır. Dış gebelik, fizik muayene, kan testleri ve ultrason görüntüleme kombinasyonu ile teşhis edilebilir. Dış gebelik ne kadar erken teşhis edilirse, başarılı tedavi ve üreme fonksiyonunun korunması şansı o kadar da artar.
Dış Gebelik Nasıl Sonlandırılır?
Ne yazık ki dış gebeliği kurtarmanın ve normal gebeliğe döndürmenin bir yolu yoktur. Bu yüzden de annenin sağlığını korumak dış gebelik tedavisi yapılması gerekir. Dış gebeliği sonlandırmak için yaygın olan dış gebelik ameliyatı veya ilaç tedavisi uygulanır.
Dış gebelikte ilaç tedavisi, gebeliğin büyümesini durdurmak ve gelişen dokuyu eritmek için verilen ilaçlarla sağlanır. Bu yöntem genellikle sadece dış gebeliğin erken teşhisinde ve tüp yırtılmamışsa etkilidir
Dış gebelikte cerrahi müdahale ise, dış gebelik ameliyatı ile yapılır. Bu durum genellikle dış gebeliği ortadan kaldırmak ve fallop tüpündeki herhangi bir hasarı onarmak için yapılan tedavidir. Şiddetli vakalarda tüpü çıkarmak için laparotomi de(açık cerrahi) gerekir.
Spesifik tedavi planı, annenin genel sağlığının yanı sıra dış gebeliğin yeri ve ciddiyetine bağlı olacaktır. Erken müdahale komplikasyon riskini büyük ölçüde azaltabileceğinden, dış gebelikten şüpheleniyorsanız derhal tıbbi yardım almanız önemlidir.
Dış Gebelik Tedavisi Nedir? Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Dış gebelik tedavisi gebeliğin büyüklüğü ve yerleşim yeri ile annenin sağlığına bağlıdır. Hamilelik küçükse ve tüp yırtılmamışsa genellikle ilaçla tedavi edilir. Ancak dış gebelik büyükse ya da tüp patlamışsa ameliyat gerekir.
Dış gebelik için cerrahi tedavi tipik olarak laparoskop, kameralı ince bir tüp ve cerrahi aletler kullanılarak yapılır. Prosedür genel anestezi altında yapılır ve cerrah göbek deliği ve alt karın yakınında küçük kesiler yapar. Laparoskop, insizyonlardan birinden sokularak cerrahın ektopik gebeliği ve çevre dokuyu bir monitörde görmesini sağlar.
Cerrah daha sonra dış gebeliği ve herhangi bir hasarlı dokuyu fallop tüpünden çıkarmak için özel aletler kullanacaktır. Bazı durumlarda, etkilenen tüpün tamamen çıkarılması gerekebilir. Kalan sağlıklı tüp daha sonra tekrar bağlanır ve kesiler dikişlerle kapatılır.
Ameliyattan sonra hastanın gözlem ve ağrı yönetimi için hastanede kalması gerekebilir. Çoğu kadın birkaç hafta içinde normal aktivitelerine döner. Ancak düzgün bir iyileşme sağlamak için dış gebelik sonrası dikkat edilmesi gerekenler vardır. Örneğin, dış gebelik ameliyatı geçirenler birkaç hafta boyunca yorucu egzersiz ve cinsel aktiviteden kaçınmalıdır. Hastanın iyileşmesini izlemek ve başka komplikasyon olmadığından emin olmak için sağlık uzmanıyla takip etmesi gerekecektir.
Dış Gebelik Ameliyatı Sonrası Beslenme
Dış gebelik ameliyatından sonra, iyileşmeyi desteklemek için sağlıklı bir diyet sürdürmek önemlidir. Vücudunuzun dokuyu onarmak, kan hücrelerini yeniden oluşturmak ve bağışıklık sistemini desteklemek için besinlere ihtiyacı vardır. Dış gebelikten sonra hamile kalanlar ve kalmak isteyenler için de beslenme oldukça önemlidir. Bu nedenle, uyulması gereken bazı genel kurallar şunlardır:
- Su kaybını önlemek ve iyileşmeye yardımcı olmak için su, bitki çayı ve et suyu gibi bol miktarda sıvı için.
- Protein, doku onarımı ve yara iyileşmesi için gereklidir. İyi protein kaynakları arasında yağsız et, beyaz et, balık, yumurta, tofu, baklagiller ve süt ürünleri bulunur. Bunları bol bol tüketebilirsiniz.
- Meyve ve sebzeler, bağışıklık fonksiyonunu ve iyileşmeyi destekleyen vitaminler, mineraller ve antioksidanlar açısından zengindir. Her gün en az 5 porsiyon meyve ve sebze yemeyi hedeflemeniz gerekir.
- Tam tahıllar, sindirim sağlığını destekleyen sürekli enerji ve lif sağlayan karmaşık karbonhidratlar sağlar. İyi tam tahıl kaynakları arasında kahverengi pirinç, kinoa, tam buğday ekmeği ve yulaf ezmesi bulunur.
- İşlenmiş gıdalar ve şeker iltihabı artırabilir ve iyileşmeyi geciktirebilir. Eklenmiş şekerler, rafine karbonhidratlar ve doymuş yağlar açısından yüksek gıdaları sınırlamaya veya bunlardan kaçınmaya çalışın.
Ameliyattan sonra sahip olabileceğiniz herhangi bir özel diyet gereksiniminiz veya kısıtlamanız hakkında sağlık uzmanınızla konuşmanız da önemlidir. İyileşmenizi desteklerken beslenme ihtiyaçlarınızı nasıl karşılayacağınız konusunda rehberlik sağlarlar.
